پرواز جفت گیری ملکه

پرواز جفت گیری ملکه یکی از خاص ترین رویدادهایی است که در کلنی زنبور اتفاق می افتد. زنبور از کندو خارج شده، 15 دقیقه بعد بر می گردد و برای مدت چند سال توانایی تخم ریزی و تولید زنبوران کارگر را پیدا می کند
یکی از جالب ترین نکات در زندگی ملکه زنبور عسل، پرواز جفت گیری است. این پرواز به عنوان خاص ترین اتفاق در زندگی ملکه بوده که به واسطه آن می تواند به وظیفه اصلی خود یعنی تولید مثل بپردازد. با این حال به نظر می رسد اطلاعات در مورد پرواز جفت گری بسیار کم و محدود بوده و در سال های اخیر بر میزان این اطلاعات افزوده شده است.
نکته جالب توجه در مورد پرواز جفت گیری ملکه این است که این موضوع،  در واقع ماهیت اصلی وجود زنبور نر در کندو است. تمامی خدماتی که در کندو به زنبورهای نر ارائه می شود تنها به دلیل این است که آمادگی لازم را برای پرواز جفت گیری با ملکه داشته باشند. هرچند که قرار است تنها تعداد کمی زنبور نر با ملکه جفتگیری کنند؛ اما تمامی زنبورهای نر در کندو از خدمات زنبوران کارگر بهره مند هستند تا زمانی که نیاز به جفت گیری با ملکه شود.
آشنایی با زندگی ملکه زنبور می تواند برای همه افراد جذابیت داشته باشد. خوشبختانه با تحقیقات کامل تر در سال های اخیر، راز پرواز جفت گیری ملکه بیشتر از گذشته هویدا شده و ما امروز می توانیم دقیق تر در مورد آن صبحت کنیم. در این مطلب به صورت خلاصه به این پرواز خاص زنبور ملکه اشاره می کنیم که اولین و شاید آخرین باری باشد که ملکه زنبورها از کندو خارج می شود.

ویژگی های پرواز جفت گیری ملکه
هر زنبور ملکه در طول زندگی خود یکبار برای جفت گیری اقدام می کند. اسپرم های ذخیره شده در بدن زنبور ملکه، کفاف چندین سال تخم ریزی او را می دهد. در نتیجه به هیچ وجه نیاز به جفتگیری و پرواز جفت گیری مجدد نیست.
زنبور ملکه برای انجام پرواز جفت گیری معمولا از کندوی خود دور می شود. برخلاف درون کندو که همواره ملازمانی در اطراف ملکه می چرخند، این بار زنبور ملکه بدون ملازمان از کندو خارج می شود. زنبوران نر که تعداد آن ها گاهی به هزاران زنبور هم می رسد، با رایحه ای که زنبور ملکه از خود متصاعد می کند و به آن فرومون نیز می گویند، او را شناخته و به سمتش می روند.
رابطه جنسی در بالاترین سطح پروازی انجام می شود. در واقع این نوعی تست زنبوران نر است. زنبور ملکه به سمت بالا پرواز می کند و به ارتفاع 6 متری از سطح می رسد. زنبوران نری که بتوانند به این ارتفاع برسند، توانایی اولیه برای برقراری ارتباط جنسی با زنبور ملکه را دارند.
از بین تمامی زنبوران نر، تعداد محدودی شانس رابطه جنسی با زنبور ملکه را دارند. به طور معمول حدود 12 زنبور نر با ملکه رابطه جنسی برقرار می کنند که در برخی شرایط دیده شده تعداد این زنبوران به بیشتر از 30 زنبور هم می رسد. این زنبورها اندکی پس از جفت گیری به دلیل خفگی می میرند!
در یکی از تحقیقات دانشمندان که به تازگی منتشر شده، نشان داده شده است که تعداد زنبورهای نری که با زنبور ملکه جفت گیری می کنند، در میزان تخم ریزی ملکه در سال های متوالی بعدی اثر دارد. نکته جالب توجه اینجاست که زنبوران کارگر به دلیلی نامشخص متوجه می شوند که زنبور ملکه با چه تعداد زنبور نر رابطه داشته و هرچه تعداد این زنبوران بیشتر باشد، زنبور ملکه بیشتر محبوب می شود! به اعتقاد محققان این تحقیق که در سال 2007 انجام شده است، تعداد برقراری رابطه جنسی یکی از مهمترین عواملی است که زنبور ملکه را در بین زنبوران کارگر محبوب می کند! این یعنی دوران حمرانی ملکه زنبور عسل در کلونی بیشتر خواهد شد. همچنین کیفیت رسیدگی به ملکه توسط ملازمان نیز برای ملکه با تعداد رابطه جنسی بیشتر، بسیار بهتر گزارش شده است.

قدرت باروری ملکه پس از پرواز جفت گیری
زنبور ملکه پس از پرواز جفت گیری تا چندین سال توانایی تخم ریزی دارد. ذخیره اسپرم موجود در بدن ملکه کمک می کند تا این زنبور حتی در برخی روزها تا 2000 تخم روزانه بگذارد. البته میزان تخمریزی ملکه بستگی به عوامل مختلفی دارد که یکی از آن ها میزان ارتباط های جنسی با زنبوران نر است. آب و هوا، میزان در دسترس بودن غذا و نژاد زنبور عسل نیز در این زمینه اثرگذار است.
این نکته که نیز حائز اهمیت است که اگر به هر دلیلی مثل بدی آب و هوا، زنبور ملکه زمان جفتگیری را تا 1 ماه به تاخیر بیاندازد، هیچ گاه نمی تواند بارور شود. در این صورت تنها تخم های ناباروری می گذارد که به زنبوران نر تبدیل می شوند.

زنبور ملکه تا کی توان باروری دارد؟
شاد برایتان جالب باشد که بدانید زنبور ملکه تا آخر عمر نیاز به هیچ ارتباط جنسی ندارد و تنها با همان یک پرواز جفت گیری، نیاز اسپرم خود را تامین می کند. در واقع ملکه با همان یک بار جفتگیری می تواند تا پایان عمرش زنبوران ماده بزاید. البته اگر زمانی توان باروری او کم شود، به جای زنبور ماده شروع به تخم ریزی زنبور نر می کند. نرزایی نیازی به اسپرم ندارد و زنبور ملکه به صورت خودکار می تواند زنبور نر به دنیا بیاورد.
در این شرایط است که زنبوران کارگر متوجه می شوند که ملکه آن ها پیر شده و نمی تواند به وظایف خود عمل کندو در نتیجه تصمیم می گیرند تا زنبور ملکه جدید را در کندو جایگزین کنند. این جایگزینی منجر به مرگ ملکه شده و به زندگی او پایان داده می شود.
در واقع زنبور ملکه تقریبا تا پایان عمر خود از اسپرم هایی که در پرواز جفت گیری ذخیره کرده استفاده می کند. عموما اندکی قبل از اینکه این بانک اسپرم در بدن زنبور ملکه تمام شود، زنبوران کارگر شروع به مراحل گذار از ملکه قدیم به ملکه جدید می کنند تا قدرت کلنی خدشه دار نشود.